Petrol İş’ten özelleştirme açıklaması
Özel bütçeli kamu kuruluşlarına ait varlıkların Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından satışının önünü açan düzenleme ilgili Meclis Komisyonu'nda kabul edildiğini belirten Ercan Yavuz; “Söz konusu düzenlemenin geri çekilmesini talep etmek üzere bu açıklamayı yapıyoruz. Kamuoyunda özel bütçeli kamu kuruluşlarının özelleştirileceği biçiminde tartışmaya açılan düzenlemeye konu kanun tasarısı, 1 Ağustos 2016 tarihinde Başbakanlık tarafından "Türkiye Varlık Fonu Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" adıyla TBMM Başkanlığı'na sunulmuştur. Kanun tasarısı, Esas Komisyon olan TBMM'de Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 9-12 Ağustos tarihlerinde yapılan görüşmelerin ardından kabul edilmiştir. 15 Ağustos 2016 tarihi itibariyle komisyon raporunu yazmış bulunmakta ve TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmeyi beklemektedir.
Tasarının özelleştirme konusu ile ilgili olan maddesi 35. maddedir ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'a bir ek madde eklenmesini öngörmektedir:
"EK MADDE 6- Özel bütçeli idarelere ait ticari amaçlı kuruluşlardaki hisseler ile varlıklardan bu idarelerce Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bildirilenler, bu Kanun hükümleri çerçevesinde özelleştirilir. Elde edilen özelleştirme gelirinden Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan özelleştirme giderleri ve elde edilen gelirin %5'i düşüldükten sonra kalan miktar ilgili idareye aktarılır."
Hükümet, bu düzenlemenin gerekçesini ise şu şekilde belirtmektedir:
"Madde 35:4046 Sayılı Kanunun 1. maddesiyle genel bütçeli idarelerin sahip oldukları ticari amaçlı kuruluşlardaki hisseleri ile varlıklarının özelleştirme kapsam ve programına alınarak özelleştirilmesi gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, özel bütçeli idarelerin ticari amaçlı kuruluşlardaki hisseleri ile varlıklarının özelleştirilmesi gerçekleştirilememektedir. Maddeyle, özel bütçeli idarelere ait ticari amaçlı kuruluşlardaki hisseleri ile varlıklarının özelleştirilmesi sağlanarak ekonomiye kazandırılması amaçlanmaktadır. Madde kapsamındaki idarelerin özel bütçeli olması nedeniyle,elde edilen özelleştirme gelirlerinden Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan özelleştirme giderleri ile elde edilen gelirin %5'i düşüldükten sonra kalan miktar ilgili özel bütçeli idareye aktarılacaktır."
Düzenleme ne getiriyor?
Ülkemizde halihazırda özelleştirmeler, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ile düzenlenmektedir. Mevcut yasada hangi kuruluşların özelleştirme kapsamına ve programına alınabileceği belirtilmektedir. Yine bu kapsamda genel bütçeli idarelere ait varlıklar ve kuruluşlar özelleştirme programına alınabilmektedir.
Ancak kamu kurumu olup özel bütçeli kuruluş statüsündekilerin varlıkları Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından kapsama ve programa alınamamaktadır.
Özel bütçeli idareler, Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak, belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idareleridir.
Düzenlemeyle, özel bütçeli kamu kuruluşlarına ait menkul ve gayrimenkulleri de içeren varlıkların ÖİB aracılığıyla özelleştirilmesi ya da satışı mümkün olabilecektir. Bu tür işlemler, o varlığa sahip olan kamu kuruluşu özelleştirilmeden de yapılabilir hale gelecektir.
Halihazırda özel bütçeli kamu kuruluşları, varlıklarını Hazine kanalıyla veya doğrudan satma hakkına sahip bulunmaktadır. Ancak bu satışlar, kamu denetimine tabi ve Kamu İhale Kanunu uyarınca yapılabilmektedir.
Varlıkların ÖİB üzerinden satışının yapılmasıyla, satış işlemi Kamu İhale Kanunu kapsamından çıkarılmış olacaktır.
Daha önemlisi ise ÖİB'nin, konu bir arsa ya da arazi ise imar durumunu değiştirme hakkı bulunmaktadır. Dolayısıyla ÖİB imar durumunu değiştirerek gerçekleşecek satıştan daha fazla gelir elde edebilecektir. Yani, tasarıdaki maddenin gerekçesinde de belirtildiği üzere bahsi geçen varlıklar ekonomiye kazandırılırken ciddi bir rant geliri elde edilecektir.
Satış gelirinden yapılan %5 kesintinin, ana fonlayıcılarından birisinin ÖİB olduğu belirtilen ve yine aynı yasayla kurulması öngörülen Türkiye Varlık Fonu'na aktarılacağı anlaşılmaktadır.
Düzenleme hangi kuruluşların varlıklarını kapsıyor?
Düzenleme yasalaştığı takdirde 112 özel bütçeli kamu kuruluşuna ait varlıklar ve bu kuruluşların varsa sahip olduğu ticari hisseler, yine bu kuruluşların talepleriyle satılıp özelleştirilebilecektir.
Petrol-İş Sendikası'nın örgütlü olduğu BOTAŞ, TPAO, Eti Maden, MKEK ve TMO (Afyon Alkaloid), özel bütçeli kamu kuruluşlarıdır ve düzenlemenin kapsamına girmektedir. Ekte hangi kuruluşların varlıklarının satılabileceği bir listeyle sunulmuştur.
Kapsama giren kamu kuruluşları özelleştirilecek mi?
Düzenleme yasalaştığı takdirde, düzenlemenin ilgili olduğu özel bütçeli kuruluşlar özelleştirme kapsamına girmiş olmayacaktır. Sadece bu kuruluşların varlıkları özelleştirilebilir ya da satılabilir hale gelecektir.
Söz konusu düzenlemeyle, TPAO, BOTAŞ, Eti Maden, MKEK'e bağlı fabrikalar ve TMO Afyon Alkaloid Fabrikası özelleştirme kapsamına alınmayacaktır. Bu kuruluşların özelleştirme kapsamına alınması yasal düzenleme olmadan da, Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararıyla siyasi iktidar tarafından yapılabilmektedir. Bu düzenleme, böyle bir icraat anlamına gelmemektedir.
Ancak kamu yararına faaliyet gösteren kamu kuruluşlarından bazıları nihayetinde üretime dayanan bir faaliyet yürütmektedir. Bu faaliyeti yürütürken ellerindeki varlıklar, üretimlerinin ve yatırımlarının birer teminatıdır. Yapacakları yatırımların temelini ellerinde tuttukları varlıklar oluşturmaktadır.
Bu nedenle söz konusu varlıkların, daha fazla rant yaratmak adına satışının yapılması, gelirin büyük kısmı ilgili kuruluşa geri dönecekse de, örgütlü olduğumuz kamu kuruluşlarını zayıflatacaktır.
Böylesi bir düzenleme, kamu kuruluşlarının üretimden ve kamu yararından çok finansal getiriye odaklanan bir yönetim anlayışını benimsemelerine neden olacaktır.
Düzenlemenin sakıncaları nelerdir?
1) Düzenlemeyle her ne kadar ilgili kuruluşun talebi olmadan satış yapılmayacağı belirtilse de, bahsi geçen kamu kuruluşları siyasi iktidarın belirleyiciliğinde yönetilmektedir. Kamu kuruluşlarının kendi faaliyetlerinin yararına olmayan varlık satışları, siyasi iktidarın baskısıyla yapılabilecektir.
2) Bu satışlarla, kamu kuruluşlarının özellikle üretim faaliyeti içerisinde olanlarının üretim ve yatırımları riskli hale gelecektir. Özelleştirme politikalarıyla zaten zayıflatılmış olan örgütlü olduğumuz kamu kuruluşları, siyasi kararlarla yapılacak varlık satışlarından sonra daha fazla güç kaybedecektir.
3) Ülkemiz olağanüstü bir dönemden geçerken, ekonomideki sıkıntıları aşmak adına daha çok rant yaratmak için 112 kamu kuruluşuna ait varlıkların bir kısmının satılmaya başlanması sakıncalıdır. Düzenlemenin bu haliyle yasalaşması, OHAL döneminde gerçekleştirilen bir başka "fırsatçılık" örneği olarak değerlendirilecektir. Düzenlemede ilgili madde geri çekilmelidir.” Dedi.
Ertan BAYER
|