YÜKSEK KUR İHRACAT KARLILIĞI GETİRİR Mİ?

Covid-19 un ekonomik tesirleri doğal olarak 2020 yılında ülkemizi ve dünyayı günlük değişiklikler ve gelişmelerle etkilemeye devam ediyor. Covid-19 sebebiyle Çin ve Çin ürünlerine karşı bir tepki gözlenmekte. Bununla birlikte birçok üründe dünya çapında talepte 2019’a göre radikal düşüşler olsa da talepler devam ediyor. Özellikle Avrupa bölgesi için yeni bir üretim merkezi olarak Türkiye’nin avantajı ön plana çıkıyor. 

Bunun başlıca temel sebeplerinden birisi lojistik üstünlüğü. Üretim süresi ve lojistik yakınlığı nedeniyle ülkemiz Avrupa’nın talep ettiği ürünlerde hızlı teslim dönüşleri ile bir avantaj teşkil ediyor. Deniz yolu ile ortalama 30 gün ve üzerinde teslim edilecek ürünler Türkiye’den en uzak kara Avrupa’sına ortalama beş günde deniz limanına ise ortalama 15 günde ulaşabiliyor.

Bir başka avantajımız ise kalite üzerinden beliriyor. Çin ürünlerinin maliyeti düşük olmasına rağmen beklenen kaliteyi sağlayamaması veya aynı üründe aynı kalitede ürününü maliyetinin yüksek gelmesi Türk ürünleri için yine bir avantaj teşkil etmekte. 

Yine Türk firmalarının ulaşılabilirliği ve adapte olabilirliği Çin’e karşı bir başka avantaj teşkil ediyor. Türk firmalarına ulaşabilme, anlaşabilme ve çeşitli kontrol mekanizmaları ile denetlenebilmesi, ayrıca yeniliklere açık oluşu, kolay adapte olabilmesi bir başka avantajımız olarak gündeme geliyor. 

Ne var ki, bütün bunların yanında, asıl önemli konu, bugünkü yazımızın da konusu en temel avantaj fiyat ve kur etkisi. Türk ürünlerinin fiyatlarının rekabet edebilecek seviyede uygun olması, bununla birlikte döviz kurundaki etki ile birlikte ciddi anlamda ihracatı tetikleyici bir etki. Sadece ürünün fiyatı anlamında değil aynı zamanda ihracat süreçlerinin tamamlayıcı unsurlarının da (seyahat, konaklama, taşıma ve diğer  turistik aktiviteler vb ) kur etkisi ile ucuzlaması, Türkiye’yi önemli bir üretim merkezi haline getiriyor. 

Peki kur etkisi ile ihracatın canlanması hatta keskin artışının ülkemizin genel refah artışı üzerinde olumlu bir etkisi olur mu? Şöyle anlatmak gerekirse, Kasım 2020 ayı başından itibaren EUR kuru 10 TL yi USD kuru 8,5 TL yi aştı. Aynı dönemde ise USD EUR karşısında yaklaşık %3 değer kaybetti. Türk Lirası ise USD karşısında yaklaşık %40, EUR karşısında ise yaklaşık %60 değer kaybetti. İhracat yaptığımız ürün kalemlerine bakacak olursak, hemen hemen ihraç ettiğimiz ürünlerde en az %65-70 oranında dövize endeksli olan hammadde ve yarı mamül ürünler var. Üretim faktörlerinden enerji, hammadde, yarı mamul fiyatları döviz kuruna bağlı olarak TL karşısında artarken sadece ve sadece bir kısım kamu alacakları (vergi, SGK primi gibi) ve emek gelirleri sabit kalıyor demektir.

Yani ihracat için üretilen ürünlerde sadece çalışan kamunun ve çoğunluğu asgari ücretle çalışan ve iç piyasadaki talebi oluşturan nihai tüketicinin geliri artan maliyetler karşısında eriyor demektir. O halde yüksek kur ihracat için bir avantaj oluşturuyor olsa da planlı, programlı, sistematik bir kur politikasının olmadığı durumlar, günümüzde olduğu gibi, ucuz iş gücüne dönüşmeye ve genel gelirler itibariyle fakirleşeme sebep olmaktadır, olacaktır.

Kur politikasının sistemli ve programlı hale gelmesi için, iç ve dış politikada sistemli hareket etmek, hukukun üstünlüğünü esas almak, şeffaflık, sistemli ve rasyonel para ve finans politikaları belirlemek ve uygulamak gerekmektedir. Aksi takdirde, ihracat verileri her ne kadar artıyor gözükse de dolaylı olarak hane halkının fakirleşmesi gerçeğiyle ve bağlı sosyal gelişmelerle çok kısa sürede karşı karşıya kalmamız kaçınılmazdır.

Sonraki yazılarımızda görüşmek dileğiyle, sağlıcakla kalınız…