Ahmet Bostancı’nın yazısı ve şiiri Evlad-ı Fatihan Dergisi’nde yayınlandı
LÜLEBURGAZ SOKULLU MEHMET PAŞA KÜLLiYESİ
GENEL BİLGİ: Kaynaklara göre 1560 lı yıllarda inşaatı başlayıp 1569 da bitmiş ve hizmete girmiştir. Osmanlı devletinin önemli paşalarından ve sadrazamlarında Sokullu Mehmet Paşa tarafından yaptırılıp insanların hizmetine vakfedilmiştir. Eserde ana malzeme olarak taş ve mermer kullanılmıştır. Trakya’nın tam ortası diyebileceğimiz Kırklareli ilimizin Lüleburgaz ilçesindedir.Yerli halka asırlarca hizmet verdiği gibi doğu ile batı (Asya-Avrupa)arasında (İstanbul – Edirne) yolculuk yapan ticaret kervanlarının, askeri birliklerin uğrak yeri olmuştur.
KÜLLİYE:İnsanların dini, ticari, eğitim, sosyal, ekonomik…ihtiyaçlarına cevap veren küçük bir şehir demektir. Külliyenin içinde; cami, medrese, kervansaray, imaret, sıbyan mektebi, hazire, kadınlar ve erkekler hamamı, dua kubbesi, arasta, köprü gibi yapılar vardır.
CAMİ: 18x14m. Ölçülerinde iç mekâna sahiptir. Kubbe çapı; 12.5m. dir. İkinci katında U şeklinde kadınlar mahfeli, ayrıca dikdörtgen şeklinde müezzin mahfeli vardır. Camide kapalı alanda son cemaat yeri ile beraber yaklaşık bin kişi aynı anda ibadet edebilmektedir. Oldukça geniş olan avlusunun ortasındagüzel bir şadırvanı vardır.
MİNARE: Tek şerefeli olarak, cami ile berber yapılmış olup, 1912 de depremde hasar görmüştür. Balkan savaşından sonra Bulgarlar tarafından minare yıkılmış, yerine çan konulmuş, cami kiliseye çevrilmiş, haziredeki mezarlardan iz bırakılmamıştır.
SIBYAN MEKTEBİ: Caminin kıble tarafında, çocuklara ilk eğitimin verildiği tek kubbeli iki katlı yapıdır. Alt katı ( bodrum) su deposudur. Burası Cumhuriyet döneminde yıllarca şehir kütüphanesi olarak hizmet vermiştir.
ŞADIRVAN: 12 çeşmeli, mermerlerinde çiçek motifleri olan zarif bir yapıdır. Sekiz sütun üzerine oturtulan kıvrımlı kubbesi vardı.
MEDRESE: Caminin avlusunda, kıble istikametine doğru U şeklinde sıralanmış 24 adet, 4x3m. ebatlarındaki öğrenci odalarından oluşmaktadır. Ana dershane 36m2dir.
ÇİFTE HAMAM: Kadınlar ve erkekler için olmak üzere iki kısımdır. 1924 yılına kadar hizmet vermiştir. Günümüzde belediye meclisi toplantı salonu olarak kullanılmaktadır.
DUA KUBBESİ VE ARASTA(ÇARŞI): Caminin kuzeyinde 9m. çapında dua kubbesi yer alır. Sabah namazından çıkan esnaf burada toplanarak, önce rızık ve bereket duaları eder, sonra dükkânlarını açarmış. Yine kervansarayda kalan misafirler buradan dualarla uğurlanırmış. Dua kubbesinin sağ ve sol tarafına sıralanmış 59 adet yuvarlak kemerli, 25m2lik dükkânlar asırlarca şehrin ticaret hayatına hitap etmiştir. Külliyeye ait dükkânlar 1940lı, 50li yıllarda maalesef şahısların eline geçmiştir.
KERVANSARAY: Külliyenin kuzeyinde; depo, ahır, samanlık, yemekhane, mutfak, yatakhaneler… gibi bölümlerin yer aldığı iki katlı, 150 odalı yapı. Asırlarca yolcuları, askerleri, tüccarları, hacca giden kervanları… misafir etmiş.Maalesef külliyenin bu bölümü 1935 yılında o günün yöneticileri tarafından dinamitle yıkılarak ortadan kaldırılmıştır.
MİMAR SİNAN KÖPRÜSÜ: 84m. uzunluğu, 6m genişliği olan, 4 kemerli taş köprü. İstanbul-Edirne yolu ve Lüleburgaz deresi üzerindedir. İnşa edildiği zaman at arabalarına göre düşünülse bile günümüzde en ağır tonajlı araçlara dahi geçit vererek, zamana, ağır yüklereve tüm vefasızlıklara direnmektedir.
Son devir Osmanlı ulemâsından. 1839 (H.1255)da Lüleburgaz'da doğdu. 1953(H.1339) senesinde vefâtetti.Aslen Lofçalı'dır. Babası Ali Kemâlî Efendi, âlim bir zâttır.
Mehmet Eşref Efendi Lüleburgaz'da Sokullu Mehmed Paşa Medresesinde yirmi sene müderrislik (profesör) yaptı. İlk tahsîlini babasından yaptı. Babası, 1855 senesinde hacca giderken vefât etti. Bunun üzerine yarım kalan tahsîlini tamamlamak için İstanbul'a gitti.Tırnova’lı Hasan Sıdkı Efendinin derslerine devam etti. 1872'de bu hocasından icâzet aldı. Ayrıca Amasyalı Abdülkerîm, Trabzonlu Hasan Sabri, Ahıskalı Şerîf, Tikveşli Yusuf Ziyâeddîn Efendilerden de ders aldı. Zamanın büyük âlimi ve meşhûrvelîsiAhmedZiyâeddînGümüşhânevî hazretlerinden de ilim ve feyz aldı. Bu hocası ona hadîs ilminde ve tasavvufta Hâlidiyye yolundan icâzet verdi.
1870 senesinde açılan imtihanı kazanarak Fâtih Câmii dersiamlığınatâyin edildi. 1886'da talebe mezun edip icâzet vermeye muvaffak oldu. 1874'teŞeyhülislâm Hasan Hayrullah Efendinin teklifi ile İbtidâ-iHâric(medresenin birinci kademesi) rütbesinde İstanbul rüûsu ilim rütbesi verildi. Sonra Süleymâniyerüûsuna, ilim rütbesine kadar yükseldi ve Süleymâniye Medresesi müderrisliğine tâyin edildi. 1904'te haftada bir toplanan Şifâ-i şerîf (Kadı İyaz’ın peygamberimizi anlatan eseri) heyetine de üye seçildi.
1887 senesi Ramazan ayında huzur dersleri muhataplığına, 1909'da huzur dersleri ikinci ders mukarrirliğine(dersi tekrar eden müderris)tâyin edildi. 1911'de ise birinci mukarrirliğetâyin edilip yedi sene bu vazîfede kaldı.
Dördüncü rütbeden Osmanlı ve Mecdî nişanı ve üçüncü rütbeden Mecdî nişanı verilmiştir. Halîfeninirtibâtını sağlamak ve din bilgilerini öğretmek için Çin'e gönderilmiştir. Bu sebeple Çinli Hoca diye de anılmıştır. AhmedZiyâeddînGümüşhânevî hazretlerinin otuz sene hizmetinde ve sohbetinde bulunmuştur. 1922 senesine kadar huzur dersleri (padişahın huzurunda yapılan tefsir dersi)mukarrirliği yapmıştır.
1923 yılında vefat etmiştir…
Not: Son araştırmalar sonucu mezarı Gebze’de bulunmuştur.
KAYNAKLAR
1) AhmedZiyâeddînGümüşhânevîHayâtı, Eserleri,Tarîkatı; s.155
SOKULLU MEHMET PAŞA KÜLLİYESİ
Lüleburgaz şehrinindeğerli, hazinesi.
Mehmet Paşa’nın güzel şehrime hediyesi.
Cami-i, hamamı, şadırvanı, medresesi…
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Ecdat mezarı ile doludur haziresi,
Mezar taşı görene hep ölüm habercisi.
Uyumlu birbirine kubbesi, minaresi.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Sıbyan mektebinde cıvıldarmışçocuk sesi.
Orası imiş meğer ilmin ilk merhalesi.
Neslini geleceğe hazırlamak gayesi.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Günde beş vakit dolar, taşar büyük camisi,
Halkı Hak’ka davettir yükselen ezan sesi.
Toplar cemaati altına büyük kubbesi.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Şadırvanınbir eşi, benzeri yok, şaheser.
On iki çeşmesi şırıl şırıl sular döker.
Mermerlerisüslerkaranfiller, laleler, güller.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
İlme önderlik etmiş o büyük medresesi.
Müderrisi Mehmet Eşref, dahadaha nicesi.
Küçük odalar yurt, büyük oda dershanesi.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Vakıf eserlervatanımın mührü, tapusu.
İmaretinde yemek yer, fakir fukarası.
Bu yapıSinan’ın mühendislik harikası.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi
Der ki: Evliya Çelebi seyahatnamesi.
Rızık istemeye toplarmışdua kubbesi.
Bedesten, seksen dükkan, şehrin ekonomisi
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Kervansarayında varmış yüz elli odası.
Bulgar- Yunan işgali yıkılmamış orası.
Sonradan bir yol için tarih olmuş burası!.
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Çiftehamam,temizlik ibadetin ilkesi.
Nezafet imandandır, yoktur bunun ötesi.
Namaz madden ve manen arındırır herkesi
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Asırlarıdır ayaktaMimar Sinan köprüsü,
Tanklar, tırlar, kamyonlar… onun ömür törpüsü
Ne sağlam temel atmış ecdat, hayret doğrusu!...
Tarihi Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi.
Ahmet BOSTANCI