MADENLERİMİZİ KAMUCU ANLAYIŞLA İŞLETMELİYİZ
Yazar - Servet Şenyiğit
Erzincan’ ın İliç ilçesinde Anagold’ a ait altın madeninde meydana gelen ve 9 işçinin ölümüne neden olan facia sonrası, uzman incelemeleri ve görüşlerini öğrendikçe yabancılar ve yerli işbirlikçi ortaklarıyla ülkemizin nasıl talan edildiğini daha iyi anlıyoruz. SSR (Kanada-ABD) şirketi ve ortağı Lidya (Çalık) şirketi, İliç ilçemizin tepelerine göz koymuş. Cevher aramak için yapılan sondajlar İliç ilçemizin burnunun dibine sokulmuş. Başlatılan iki kazı alanının İliç’ e uzaklığı 2361 m.
Atık havuzlarının zemin etüdü, inşaatı, ÇED raporu ve denetlenmesindeki eksikliklerin neden olduğu felakette 4 bin 500 ton kimyasal atık kontrolsüz biçimde doğaya ve yerleşim birimlerine yayılarak tarım arazileri ile su kaynaklarını kirletti, biyoçeşitlilik zarar gördü. Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) bu denetimlerden sorumlu. Ancak denetim görevini kamucu anlayışla, halk ve çevre sağlığı açısından yerine getirdiği söylenemez.
Türkiye kendi madenlerini neden kendi işletmiyor da, yerli yapancı özel sektöre veriyor. Nerede devletçilik, milliyetçilik, ulusalcılık? Eti Maden Genel Müdürlüğü var. Bor madenlerini işletiyor. Eskiden daha geniş alanlarda üretim yapıyorlardı. Alüminyum tesisleri vardı. Eti Madeni bu ülkeyi kuran ortak akıl kurdu. 1930’ lu yıllarda Atatürk’ ün talimatıyla kuruldu. Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü 1935 yılında kuruldu. MTA hammadde için kuruluyor. Eti Maden de üretilen hammaddeyi uç ürüne dönüştürmek için kuruluyor. Her iki kuruluşunda kapasiteleri var, personel alt yapısı var, donanımı var, bilgi birikimi var. Bu ülkenin jeoloji mühendisleri var, maden mühendisleri var. Gayet te yetkinler. Bu işleri yerli yabancı özel şirketlerden daha iyi işletebiliriz.
Eti Maden rahatlıkla yapabilir. Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) kömür işletmiyor mu? Özel sektörden daha iyi üretiyor. 100 yıllık bir kurum, bir kamu kurumu. Eti Maden tekel konumunda. Neden, niçin kendi altınlarımızı özel sektör vasıtasıyla işletiyoruz? Türkiye’ de uygulanan liberal politikalar bu kuruluşları lime lime etti. Hepsini sattı, şimdi de bu olumsuz tabloyla karşı karşıyayız.
Türkiye’ de ilk liç yığını 80’ li yıllarda Gümüştaş Tavşanlı’ da, Eti Maden tarafından işletiliyordu. Daha sonra Gümüştaş’ ı Seydişehir’ i özelleştirdiler. Karabük ve Sivas’ taki Demir çelik fabrikalarını özelleştirdiler. Türkiye’ nin, kamunun bilgi birikimini kısım kısım yok ettiler, tükettiler. Kapitülasyon yasalarını aratmayan ve son 20 yılda defalarca değiştirilen Maden yasası yerine Milli Maden Yasası çıkarılmalıdır.