ORMAN YANGINLARINDA İNSAN ETKENİ
Yazar - Servet Şenyiğit
Ülkemizde son günlerde orman yangınları arttı ve bu yangınlar kısa sürede genişlediler. Hatta bir günde 72 yangın başladı. Yapılan soruşturmalar sonucu onlarca kişi gözaltına alındı, bazıları da tutuklandı. Yapılan araştırmalar sonucunda orman yangınlarının tamamına yakınının insandan kaynaklı olduğu saptanmıştır. Bu durumda orman yangınları insan kaynaklı ise yangınla mücadele de insan kaynaklı olmak zorunda.
Geçmişte orman yangınlarını önleme açısından ilk kuvvet orman köylüsü olurdu. Anayasa’ nın 169-170. Maddeleri ormanların korunması, işletilmesi, orman köylüsünün desteklenmesi maddesidir. Bu nedenle devlet ve köylü işbirliği içinde çalışırdı. Devlet, orman köylüsüne destek verirdi. Ormanları da en iyi onu yakından tanıyan korurdu. Köylü ormandan sorumluydu.
Orman köylüsü, geçmişte ormanın dostu ve koruyucusuydu. Ormanın bütün çalışmalarını orman köylüsü yapardı. 1980’ de Türkiye nüfusu 44 milyondu, 12 milyonu orman köylüsüydü. Şimdi Türkiye’ nin nüfusu 85 milyon, 7 milyonu orman köylüsü. Köylüye teşvik bitince orman köylüsü göç etmek zorunda kaldı. Daha önce orman kesimi, bakımı, ağaçlandırma çalışmalarının tümünü orman köylüleri yapardı. Havalar ısınmaya başlayınca orman köylülerine para dağıtılırdı. Herkes çoluk çocuğuyla, kadınıyla tırmıklarını alır ve yangın riski yüksek bölgelerde yol kenarlarında ölü örtü denilen kuru yaprakları, gazeleri tırmıklar kontrollü bir şekilde imha ederlerdi. Şimdi bu önlemlerin hiçbiri yapılmıyor.
Orman yangınlarını engellemek için sırasıyla, tedbir alınmalı, personel alınmalı, işçilere eğitim verilmelidir. Ormanda alınması gereken önlemlerin hiçbiri alınmıyor. Ülkemiz ormancılık konusunda dünyanın en gelişmiş araçlarına sahip. İHA’ larımız, SİHA’ larımız, helikopterlerimiz, uçaklarımız var. Fakat ormanlarımız yanıyor. O zaman bir şey eksik. Eksik olan insan. İnsan kaynağı yeterli değilse, başarılı olma şansı yok.
Orman Genel Müdürlüğü (OGM)’ de 30 bin işçi olması gerekirken 10 bin işçi var. Sadece yangınla mücadelede en az 15 bin eğitimli işçiye ihtiyacı var. OGM’ nün elinde 5 bin üzerinde arazöz var. Bunlar çok modern araçlar. Ancak, bir arazözde 6 kişi olması gerekirken şu anda iki üç kişiyle araziye çıkıyorlar ve yetersiz kalındığı için ölümcül kazalara neden oluyorlar.
2021 yılında Akdeniz kuşağında çok yakıcı yangınlar yaşandı. Hükümet kararıyla acil işe alımlar başladı. Bölge Müdürlüklerine sınavsız, mülakatla fiziki durumu uygun olanları alın diye talimat verildi. Ancak liyakatsizlik yapıldı. AKP ilçe başkanlıkları bölge müdürlüklerine isim listeleri gönderdiler. Basında çıkan haberlerden iki örnek çok çarpıcıydı. İzmir Yamanlar’ daki orman yangınında yangın elbisesini giymiş bir işçi oturmuş, neden kalkıp çalışmalara katılmıyorsun diye sorulduğunda “aşağı inersem yukarı çıkamam” diyor. Neden! Ağırlığı yaklaşık 130 kg ve 2021’ de işe alınmış. Diğer örnek de Erzurum Bölge Müdürü yeğenlerini işe almış. Biri doğuştan engelli ve koltuk değnekleriyle yürüyor. Yangını nasıl söndürecek?