ASTIM NEDİR?

Ancak bir astım “atağında” havayollarındaki akımı angelleyen 3 etken vardır:

·   1. Havayollarındaki kaslar kasılır ve havayolları daraltır. Bu daralmaya “bronkospazm” denir.

·   2. Havayolları şişer ve iltihaplaşır

·   3. Havayolarındaki balgam üreten hücreler daha fazla ve yoğun balgam üretmeye başlar ve havayolları tıkar.

Bu 3 etken – bronkospazm, iltihap ( yangı) ve balgam üretimi – nefes darlığı, hırıltı ve öksürük şikayetlerine neden olur.

________________________________________________________________________________

ASTIMDA EN SIK BULGULARI NEDİR?

Astım şikayetleri her hasta için aynı değildir. Üstelik aynı hastada astım atağın farklı zamanlarda farklı bulgulara neden olabilir. Ayrıca bazı hastalarda sedece tek bir şikayet olabilir, örneğin öksürük, ve başka bir hastada birçok şikayet olabilir aynı anda, örneğin, öksürük balgam hırıltı ve nefes darlığı.

En sık şikayetler ise:

·   öksürük ( özelikle gece)

·   nefes darlığı

·   hırıltı

·   göğüste sıkışıklık hissi, ağrı veya baskı hissi

Bu bulgular aynı hastada farklı zamanlarda şiddet konusunda farklılık gösterir. Bazı ataklarda şikayetler hafif olabilir bazende çok daha şiddetli. Bazı hastalarda bu şikayetler her gün olur bazılarında ise uzun aralarla hiç şikayetleri olmayabilir. Bazı hastalarda egzersiz yaptıklarında şikayetleri oluşabilir bazılarında ise allerjenlere veya üst solunum yolu enfeksiyonlara maruz kaldıklarında şikayetleri olur.

Günümüzde başarılı tedavi stratejileri nedeni ile genellikle hafif şikayetler daha sık görülmektedir. Tedavi ile kısa bir zamanda genellikle havayolları açılabilmektedir. Ağır ataklar daha az görülmektedir ancak çok daha uzun sürmektedir ve acil tıbbi müdahele gerektirmektedir. Astım hastalığı daha iyi kontrol altına almak için en hafif şikayet bile tedavi edilmelidir.

________________________________________________________________________________

ASTIMIN ERKEN BULGULARI NELERDİR?

Erken astım bulguları bir astım atağından hemen önce veya atağın başında oluşan değişikliklerdir. Bu “uyarılar” astımın bilinen şikayetleri başlamadan önce oluşur ve astım hastalığının kötüleştiğini göstermektedir ve genellikle hastanın günlük fiziksel aktivitesini etkileyecek kadar şiddetli olmadıkları için ihmal edilmektedir. Bu bulguları farkında olmak astım hastalığının ilerlemesini veya kötüleşmesini engellemektedir. En sık görülen erken astım bulguları :

·   sık sık öksürmek, özellikle geceleyin

·   efor ile nefesin çabuk tıkanması, erken yorulma

·   yorgunluk

·   hırıltı, hışıltı veya egzersiz esnasında öksürük

·   nezle , solunum yolu enfeksiyonları veya allerjiler ( hapşırma, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı, baş ağrısı)

·   uyuma problemleri

Bu şikayetleri fark edildiğinde mutlaka bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmelidir.

______________________________________________________________

ASTIMIN KÖTÜLEŞTİĞİNİ GÖSTEREN ŞİKAYETLER NELERDİR?

Erken astım bulguları ihmal edilir veya anında tedavi edilmezse astım atağı ilerleyebilir ve şikayetler artabilir. Hastalık ilerledikçe günlük işlerimizi bitirmek veya uyku rahatlığımız bozulur. Kötüleşmekte olan astımın bulguları ise:

·   inatçı öksürük ( gündüz gece)

·   hırıltı

·   sıkışma hissi

·   nefes alamama

·   kısa etkili kuratıcı fısfıslara cevap alınamaması

ASTIMIN GEÇ VE ŞİDDETLİ BULGULARI NELERDİR?

Aşağıdaki bulgular astım atağının şiddetli olup hayati tehlikesine yol açtığını göstermektedir :

·   Şiddetli hırıltı (nefes alırken ve verirken)

·   durmayan inatçı öksürük

·   hızlı nefes alıp vermek

·   nefes alamama, boğulma

·   göğüste sıkışıklık ve baskı hissi

·   konuşamama

·   nefes tam olarak verememe

·   panik veya tedirginlik hissi

·   solukluk ve yüzde soğuk terleme

·   dudaklarda ve tırnaklarda morarma

________________________________________________________________________________

ASTIM HASTALIĞI TETİKLEYEN ETKENLER?

Astımı tetkleyen etkenleri önceden bilmek bu etkenlerden uzak durmak ve astım atağının gelişmesini engellemek için çok önemlidir. En sık rastlanan tetikleyici etkenler ise aşağıda sıralanmıştır:

·   Enfeksiyonlar (soğuk algınlığı, grip, sinüzit)

·   Egzersiz

·   Hava durumu (nem ve ısı değişikliği/ soğuk hava)

·   Sigara dumanı

·   Allerjenler( toz akarları, evcil hayvanlar, bazı yemekler)

·   Irritanlar (ağır kokular/ temizlik ürünleri, parfüm, ahşap dumanı, hava kirliliği)

·   Aşırı ağlama veya gülme

·   Bazı ilaçlar

ASTIM HASTALIĞI NASIL SINIFLANDIRILIR?

Astım 2 gruba sınıflandırılır. 1. İntermittan : aralıklı astım ve 2. Persistan : devamlı astım. Bulguların şiddetine göre hafif, orta ve ağır dereceli olarakta sınıflandırılır.

______________________________________________________________

ASTIM KONTROL ALTINDA OLDUĞUNU NEYE GÖRE KARAR VERİLİR?

Astım tedavisinin amacı hastalığın kontrol altında alınmasıdır. Hastalığın şiddetine bakmaksızın kontrol sağlamak her zaman mümkün olmayabilir. Astım kontrolü demek:

·   evde ve işte istediğini yapabilmek

·   astım bulgunun olmaması

·   geceleyin veya sabaha karşı astım ile ilgili şikayetten uyanmamak

·   nadiren fıs fıs ilacına ihtiyaç duymak

________________________________________________________________________________

HAVA DEĞİŞİKLİĞİ ASTIM HASTALIĞI TETİKLER Mİ?

Hava değişikliği ile birlikte astım şikayetlerinin arttığı bilinmektedir. Soğuk hava, artan sıcaklık ve nem, mevsim değişiklikleri astım hastalığı tetikleyebilir.

·   Soğuk hava sizi rahatsız ediyorsa, soğuk ve kuru havada dışarlarda gezmeyin. Gezecekseniz ağzınızı burnunuzu kapatmaya unutmayın.

·    

·   Sıcak hava ve nem rahatsız ediyorsa dışarıya çıkmayın ve mümkünse klima kullanın.

·    

Önerilen oda sıcaklığı 22 derecedir ve 25'i aşmamalıdır. Evinizi aşırı ısıtmak evin havasının kurumasına neden olmaktadır ve Astım şikayetleri tetikleyebeilir. Yazın ise gereksiz yere klimanın derecesini yüksek tutmak koruyucu bir hareket değildir.

______________________________________________________________

HANGİ ALLERJENLER ASTIMI TETİKLER ?

Alerjik etkenler veya tepkilemeler astım atağı tetikleyebilir veya astımı kötüleştirebilir. Alerjenler evin dışında ve içinde bulunmaktadır. En sık rastlananın evdışı allerjenler ise ağaç, çimen, polen ve küfler. Bu alerjenler rüzgar ile yayılırlar ve kaçınmak çok zordur. Eviçi alerjenler ise toz akarları, evcil hayvan tüyleri, bazı küfler ve böcekler. Aşağıdaki bilgiler doğrultusunda bu allerjenlerden korunabilirsiniz:

Polen/küf ( evdışı)

·   Polen miktarı en yüksek sabah ile gün ortası oluyor. Bu saatlerde dışarıda olmaktan kaçının

·   polen mevsiminde pencereleri kapalı tutunuz

·   polen filtresi olan ve nemi azaltan klima ve havalandırma sistemleri tercih edin.

·   Dışarıdan eve girdiğinizde ellerinizi sabunla yıkayın ve bütün elbiselerinizi çıkarıp duş alın.

·   Bahçe işleriniz varsa maske takınız

Ev akarları ( eviçi) : 

 Ev akarları - veya mite olarakta bilinen- çıplak gözle görünemeyecek kadar küçük böceklerdir. Tozlu olan yerlerde çoğalır ve beslenmnektedirler. Halı, kumaş ile kaplı mobilya, elbiseler ve peluşlarda çok fazla sayıda bulunmaktadır. Nem oranı ve ısı arttıça akarlar hızlı bir şekilde çoğalmaktadır. Akarlardan korunmak için:

·   Yastıklarınzı ve yataklarınızı ev tozuna karşı koruyan kılıflar kullanın.

·   Yatak örtüleri ve çarşafları haftada bir sıcak suyunda yıkayınız ( en az 55 derecede)

·   Ağır veya büyük perdelerden kaçının ve yıkanabilir kumaşlar tercih edin.

·   Tozu almak için nemli bir bez kullanın

·   Haftada bir kez çekim gücü iyi olan bir elektrik süpürgesi ile temizlik yapın Mümkünse HEPA (high-efficiency particulate air) filtreli bir süpürge kullanın.

·   Temizlik yaparken maske kullanın. Astımlı olan kişiler evde yokken temizlik yapınız.

·   Gereksiz halıları kaldırın veya sık sık süpürün.

·   Eviçi nem oranı düşük tutunuz ( %25 ila %50)

______________________________________________________________

Küfler (eviçi): Küfler evin içinde özellikle nemli veya su sızıntısı olan duvarlarda ve çatılerde bulunmaktadır.

·   Duş alırken banyoyu iyice havalandırın veya pencereyi açın. Mutfakta yemek pişirirkende aynısını yapınız.

·   Nem emici cihazlar tercih edebilirsiniz. Sıcak ve nemli ortamlarda klima kullanın.

·   Ev süs bitkileri yatak odasında bulundurmayın veya tamamen dışarıya çıkarın.

·   Küflü yüzeyleri sabunlu su ile temizleyiniz.

·   Küflu bir alan varsa aspiratör veya fan kullanmayınız zira küf sporlarının evin heryerine dağılmasına neden olacaktır.

______________________________________________________________

Evcil hayvanlar ( ev içi)

Evcil hayvanlarından bariz olarak rahatsız olan bir ev bireyi varsa en iyisi o evde evcil bir hayvanın bulunmaması gerekir.

·   Evcil hayvanınız varsa ve vaz geçmek istemiyorsanız yatak odanıza sokmayın ve yatak odanızın kapısı kapalı tutun.

·   Evcil hayvanları ( tüylerin dökülmesi nedeni ile) mobilyanızdan ve halılarınızdan uzaklaştırın.

·   Haftada bir kez evcil hayvanlarınzın yıkanması tüylerin dökülmesini azaltabilir)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Tütün dumanı: Püro, sigara ve nargile dumanına maruz kalmak astımın güçlü bir tetikleyicisidir. Sigara ucundan veya aynı ortamda başka birileri tarafından içilen tütün dumanı “2. el dumanı” olarak bilinmektedir ve en az sigaradan içilen duman kadar zaralıdır.

·   Sigara içiyorsanız derhal BIRAKINIZ: Bırakmak için 177 yi arayabilirsiniz ve/ veya sigara bıraktırma polikliniklere başvurabilirsiniz.

·   Evinizide ve arabanızda sigara içilmesini yasakalyın

·   Sigara içen kişilerden evinizin dışında sigara içmelerine rica edin ve eve girdiklerinde giysilerini çıkartmalarını isteyin.

·   Sigara içilmeyen yerleri tercih edin

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

DUYGU DURUMU ASTIMI TETİKLERMI?

Gülme veya ağlama krizleri, tedirgin olmak bazı insanlarda astım krizleri tetiklebilir. Bu durumda yapılması gerekenler:

·   Stresten uzak durun ve psikolojik yardım ile arkadaşlarınızdan ve ailenizden destek isteyin.

·   Gevşeme egzersizler stresinizi azaltmak için yardımcı olabilir.

·   Uykunuzu almayı özen gösterin.

·   Egzersiz yapın.