KENT MEYDANINDAN MACELLUM’A - ÖZGÜR TERZİOĞLU

KENT MEYDANINDAN MACELLUM’A

Lüleburgaz’da ki Kongre Meydanı denilen yerin Antik dönem mimari eserlerinden esinlenerek yapıldığını düşünürsek eğer yıkılması düşünülen alanda ki binanın yerine; yapılması gereken yeni binanın nasıl olması gerektiğini yine antik dönem yapılar ile anlatmak istiyorum. Şimdiki haliyle Kongre Meydanının Antik dönemlerde ki odeionlara (sadece üstü kapalı değil) benzediğinden geçen yazımda bahsetmiştim. Yeni yapının Macellum (Bölgesel Borsa Merkezi) olarak inşa edilmesi “kent ekonomisi” için çok önemlidir. Bu fikri olgunlaştırmak için yine antik dönem mimari eserler özelinden bahsinde bulunduğum Macellum yapısını özetlemeye çalışacağım.

Macellum’lar Romalılar zamanında taze et ve balığın satıldığı pazar yerleriydi. O dönemde ki ismiyle “macellum”- 301 yılında Roma İmparatoru Dioclatianus enflasyonla mücadeleye başlar. Mücadele yönetimi basitti. İmparator pazarda satılan bütün ürünlere maksimum fiyat belirler ve bu fiyatlardan daha pahalıya ürün satılmasını yasaklar. Üretilen mallar arasında çapraz fiyatlandırma yapılarak fahiş fiyattan mal alımı engellenmiştir. İmparator fiyatlar kararnamesi yayınlayarak şehir devletlerine gönderir. Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde ki Aizanoi Antik Kentinde yapılan kazı çalışmasında dünyanın ilk borsa merkezi açığa çıkmıştı. İmparatorluğa bağlı bu kente kararname geldiğinde macellum duvarına yazılarak ilan edilmiştir. 301 yılı itibariyle yapı borsa olarak adlandırılmaya başlamıştır. Bu yapı dünyanın bilinen ilk borsalarındandır. Macellum yapılarının en önemli özelliği M.S.290’lar da imparator Diocletianus’un çıkarttığı bir kanunun Latince metninin duvarlarında yazılı olmasıdır. “üst fiyat listesi” adı verilen bu kanun, Akdeniz civarında ki Roma topraklarında satışa sunulan mal ve hizmetler için sabit fiyatlar saptamayı amaçlamaktaydı. Sürekli artan enflasyona karşı, halkın aynı ürünü her yerde aynı fiyattan (zamsız) alabilmesi için aklımıza gelebilecek her ürün ve hizmet için fiyatlar saptanmıştı. Köleden elbiseye, bira ve şarap fiyatlarına, saç tokasından seramiklere, hırdavattan maaşlara her türlü hizmet ve ürün fiyatı macellumda görülmekteydi. Bu kanun zamanla işe yaramamıştı. Kanunlara karşılık tüccarlar malları satmak yerine stokçuluk yapmaya başlayarak, piyasaları çökertmişlerdi. Bu da gösteriyor ki piyasalara zorbaca edilen müdahaleler sonunda “kara borsa” ortaya çıkmıştır. Fiyatlar tüccarların istediği seviyeye gelene kadar bu duruma devam etmişlerdir. Kanun M.S.300’lerde yürürlükten kaldırılır. Altının, paranın, metaların değeri piyasada dalgalanmaya bırakılır. Romalıların piyasaların acımasız kuralsızlığına karşı çıktıkları tek devletçi kanun olarak tarihe geçmiştir. Yazıtın bir kopyası da Aphrodisias da kentin borsa binasının duvarında ele geçirilmiştir.        

Günümüz Lüleburgaz’ında Kent Ekonomisine ivme kazandırabilmek için Kongre Meydanına “Macellum” gibi bir bina inşa ederek kentteki tüm altıncıları bu komplekste toplamalıyız. Bölgesel borsa merkezi olarak düşünülmesi gereken bu proje piyasa ekonomisi için son derece önemli olduğunu düşünüyorum. Altıncılar gibi bir diğer hususta kent sermayesinin birikmesi adına “Lüleburgaz Gelişim Bankası” aynı bina içerisinde konumlandırılması gerekmektedir. Altıncılar bir araya toplanacaksa eğer bu alan bankalardan uzakta bir yerde olmamalıdır. Bu sebeple kongre meydanı altıncıların toplanma yeri için son derece ideal bir yerdir. Aynı komplekste Altıncılar ve Gelişim Bankasının yanında Moda ve Gastronomi faaliyetlerini(şehir kulübü) ileriye taşıyabilmek adına İstanbul, Emrullah ve Fatih caddeleri yerel esnafın hareketliğini sağlayabilmek için kompleks yapıya bağlı stoalar oluşturarak piyasayı hareketlendirmeliyiz. Yapı içerisinde oyunlar ve müzikaller ile birlikte defile organizasyonlarıyla moda günleri yapabileceğimiz gösteri alanın olması önemlidir. Bu hareketliliğin dinamizmi kentimize çekmemiz gereken ziyaretçiler sayesinde olacaktır. Piyasa hareketi kente girecek sıcak para sayesinde olmalıdır. Bu sebeple her yıl “Ziyaretçi hedefi” oluşturarak kentimizde ki etkinlikleri çeşitlendirebilmek önemlidir. İşe paralel olarak kentimizde ki şenlikleri dönemsel olarak planlanması, sanatsal faaliyetlerin sosyal yaşama indirilmesi gibi çeşitli uygulamaları meclis gündemine almak önemlidir. Yine binanın altı otopark olabilir ve tüm çatı aksamı güneş enerjisi üretimi için kullanılabilir.  

                                      Özgür Terzioğlu