Quattrocento’nun Işığı - ÖZGÜR TERZİOĞLU

Medici Ailesi Toscana bölgesindeki Cafaggiolo köyünden olduğu anlatılmaktadır. O dönemlerde bazı köylü aileler ticaret amacıyla Floransa'ya göç etmekteydiler. Göç edenlerin arasında Mediciler de vardı. “Medici” kelimesinin kökeni tam bilinmese de tıp ile ilgili “medico” çağrışımını uyandırmaktadır. Medici’ler tarih sahnesine ilk kez 1350den sonra loncalarda görev alarak Floransa’da ortaya çıkmıştır. Medici’lerin ünü ve servetlerinin kaynağı loncaların (Arte della Lana) yaptığı tekstil ticaretinden gelmekteydi. Güçleri ise Floransalı halk grubu Popularen (halkın gözdeleri) ile yapmış oldukları iyi ilişkilerden kaynaklanmaktaydı. Giovanni di Bicci de' Medici Bankacılık işine giren ilk Medici’ydi. Averardo de Medici, en ünlü Mediciler kolunu oluşturur. İlk büyük Medici sayılan oğlu Giovanni Di Bicci De Medici (1360-1429) zengin bir aileden gelmez, fakat kendi para biriktirme ve işletme yöntemlerini geliştirerek İtalya'nın ilk ünlü bankerlerinden olur. Aile bankacılık faaliyetleriyle güç kazanmaya başladıkça bölgesinde siyasi anlamda büyük etkiler oluşturmaya başlamıştı. Aileden üç papa çıkarken, Floransa devlet yönetiminde de etkinleşmişlerdi.  Medici’lerin desteği altında tüccarlar ve diğer bankacılar; Floransa, Venedik, Milano, Cenova ve Roma şehirlerini o zamanki Avrupa’nın önemli kültür ve ekonomik açıdan gelişmiş şehirleri haline getirmişlerdi. Böylece Rönesans’ın da ortaya çıkmasında etkili olmuşlardı.

Medici hanedanlığı, Toskana bölgesinde verimli arazileri değerlendirerek ve üretime ağırlık vererek zenginleşmeye başlar. Öte yandan ticaret ve bankerlikle de uğraşan aile bireyleri dönemin şartlarına göre gerçek aydınlardı. Servetlerini sanata harcamaktan çekinmediler ve yetenekli sanatçıları, filozofları, yazarları keşfederek çevrelerine toplayarak İtalyan Rönesansı'nın destekleyicileri olurlar. Quattrocento (İtalyan kültür ve sanat faaliyetleri) sanatçılarının şaheserleri, Medici hanedanlığının koruması altında gerçekleşmiştir. Floransa Signoria meydanında ki Vacchıo sarayı içesinde bulunan esarlele bunun yanı sıra Raphael'in Vatikan'da resimlediği Raphael odaları, Mediciler'in koruması altında yapılır. Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Donatello, Giorgio Vasari, Giambologna gibi büyük sanatçılar insanlığa mal olmuş başyapıtlarını Mediciler'in koruması altında üretmişlerdir.

İtalyan Rönesansı sanat, edebiyat, mimarlıkta ve özellikle felsefede Muhteşem Lorenzo zamanında “Floransa Platon Akademisi” kurularak, Yunanca dil eğitimlerinin önü açılarak, Antik dönem Yunan bilginlerinin çevirilerini yapmaya başlarlar. Böylelikle İspanya da ki Endülüs Emevi medeyetinin mirasıyla ve o kültürde yetişenlerinde katkılarıyla insanlık her alanda keşifler dönemine girmişti. Özellikle Floransa da başlatılan Antik dönem fikirlerinin tekrardan düşünülmeye başlamasıyla birlikte Avrupa’nın Aydınlanma dönemi başlamıştı. Antik dönemlerden sonra Avrupa’ya yeniden doğan güneş mitolojik hikâyeler üzerinden şekillenen sanat, edebiyat ve mimarlıkla gelen düşünce akımıyla inanç kalıpları kırılmaya başlanmıştı. Bu kırılmadan ortaya çıkan ışıkla gelişen bilim, tüm insanlığın geleceğini etkilemişti. Quattrocento sanatçıları kadar bu sanatçıları finanse eden Medici ailesi insanlığın kaderine büyük bir etki oluşturmuştur. Avrupa merkezli gelişmeye başlayan bu etki önce Germen halkları olan Almanya(Reform hareketi) Fransa (Milli Devrim), İngiltere(Sanayi devrimi) ve İspanya ile birlikte Rus Çarlığı-Osmanlı hanedanlığının yıkılmasına kadar geçen süreçleri kapsamaktadır. Medici etkisi Avrupa ve civar milletleri etkilerken Coğrafi keşiflerle başlayan süreçte ABD’nin sistemli olarak gelişmesine ve Japonya(Meiji devrimi) gibi kapalı kültürleri de değişime zorlamıştır.

Aydınlanma çağı hiç şüphe yok ki ekonomik gücün ortaya çıkardığı bir dönemdir. Ticari faaliyetlerle elde edilen sermayenin nereye aktarıldığı önemlidir. İnsanlık yaratıcı gücünü ortaya çıkartabilmesi adına düşünce becerilerini geliştirmesi gerekmektedir. Düşünce becerileri dogmatik inancın kırılması ve ekonomik özgürlüklerin kazanılmasıyla birlikte gelişmektedir. Mediciler öylesine büyük bir siyasi etkiye sahip olmuşlar ki sanatıyla çağlara hükmeden deha olarak tarihe geçen Leonardo Da Vinci bu konuya ışık tutarcasına; "beni var eden ve yok eden Mediciler" demiştir.