VECİHİ HÜRKUŞ VE İLK SAVAŞ UÇAĞI - Ahmet Bostancı

(6 Ocak 1896, İstanbul - 16 Temmuz 1969), Türk pilot, mühendis ve girişimcidir. Türk havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biridir, Türkiye'nin ilk uçak tasarımcısı ve üreticisidir, Türkiye'nin ilk yerli uçağını üretmiştir.
Gönüllü katıldığı Balkan Savaşı'ndan sonra İstanbul Ordu Kumandanlığı tarafından Beykoz Serviburun'daki esir kampına kumandan yapıldı. Hayali olan tayyareciliğin eğitimini almak için Tayyare Makinist Mektebi'ne gitti.
        Mezun olduktan sonra 1. Dünya Savaşı'nda Bağdat Cephesi'ne makinist olarak gönderildi. 2 Şubat 1916'da bir uçak kazasında yaralandı. İyileştikten sonra Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'nden pilot diplomasıyla mezun oldu. 21 Mayıs 1916'da ilk uçuşunu gerçekleştirdi.
    1917'de Kafkas Cephesi'ndeki 7. Tayyare Bölüğü'ne katıldı. Burada Rus uçağı düşürerek, Kafkas Cephesi'nde uçak düşüren ilk Türk tayyareci oldu.
 8 Ekim 1917'de ise kullandığı uçak Ruslar tarafından düşürülünce yaralandı. Rusların eline geçmemesi için uçağını kendi yaktı. Kendisi Ruslara esir düştü. Hazar Denizi'ndeki Nargin Adası'na gönderildi. Buradan Azerbaycanlı Türklerin yardımıyla kaçtı. 1.Dünya Savaşı sonlarında İstanbul'a geldi ve İstanbul Hava Müdafaa Bölüğü'ne tayin oldu.
        Kurtuluş Savaşı'nda başarılı keşif uçuşları yaparak, Yunan uçağını düşürdü. Kahramanlıkları nedeniyle üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi oldu. Kırmızı şeritli İstiklal Madalyası taltif edildi.
Yunanlılardan kalan uçak malzemelerinden yararlanarak ilk savaş uçağı "VECİHİ K-VI" yı 1924'te üretti. Ancak uçabilirlik sertifikası için toplanan teknik heyette tayyareyi kontrol edecek personel bulunamadı. Sonunda teknik heyetten bir kişinin: "Vecihi, biz sana bu lisansı veremeyiz. Uçağına güveniyorsan atla, uç, bizi de kurtar." şeklindeki sözleri üzerine 28 Ocak 1925'te "VECİHİ K-VI” ile ilk uçuşunu yaptı. Ödül beklerken, izinsiz yapılan bu uçuş nedeniyle cezalandırıldı.

Savaş Uçağı Konusunda Destek Bulamayınca Sivil Havacılığa Yöneliş…
     Milli Savunma Bakanlığının Kayseri'de Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi'ne (TOMTAŞ) ait fabrika kurmak için anlaşmasının ardından kendisine gelen teklifi kabul etti.  "Junkers A.20" uçaklarındaki eksikliklerin düzeltilmesi çalışmalarında görev almak için Almanya'ya gitti.
     Türkiye'de ilk defa Vecihi Hürkuş'un kullandığı Junkers F-13 uçağı ile paraşütle atlama gösterisi Ankara'da 16 Eylül 1926'da yapıldı.
Yeni uçak model ve tiplerini tasarlamaya devam eden Vecihi Kadıköy'de bir keresteci dükkânı kiraladı ve burada üç ay içinde "VECİHİ XIV" uçağını imal etti. Bu iki kişilik, tek motorlu spor ve eğitim uçağı ilk uçuşunu büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında 27 Eylül 1930'da Kadıköy'ün Fikirtepe semtinde gerçekleştirdi.
     VECİHİ XIV, Türkiye'nin ilk sivil uçağı, kendisinin de ürettiği ikinci uçak oldu. Ama uçuş için seyr-i sefer sertifikası verilmedi.
Sertifika alabilmek için uçağı parçalara sökerek demir yolu ile Çekoslovakya Prag'a götürdü. Belgeyi Çekoslovakya’lı heyetten aldı. 5 Nisan 1931'de uçağına binerek hava yoluyla Türkiye'ye döndü.
     Birinci tur deneme uçuşunu; (02.09.1931): Ankara, Kızılcahamam, Gerede, Bolu, Ereğli, Zonguldak, Cide, Sinop, Samsun, Trabzon, Of, Rize, Gümüşhane, Bayburt, Suşehri, Zara, Hafik, Sivas, Şarkışla, Akdağmadeni, Sorgun, Yozgat, Sungurlu, Kalecik, Ankara güzergâhında yaptı.
İkinci tur deneme uçuşunu;  (09.11.1931): Ankara, Gölbaşı, Bağla, Şereflikoçhisar, Aksaray, Konya, Beyşehir, Seydişehir, Alanya, Manavgat, Antalya, Fethiye, Köyceğiz, Muğla, Göktepe, Kale, Tavas, Karacasu, Babadağ, Denizli, Çal, Çivril, Karahallı, Ulubey, Uşak, Kütahya, Eskişehir, Çukurhisar, İnönü, Bozüyük, Karaköy, Söğüt, Geyve, Adapazarı, İzmit, İstanbul güzergâhında gerçekleştirdi.
     1937 yılında Türk Hava Kurumu, Hürkuş'u mühendislik eğitimi alması için, Almanya'daki mühendislik okula gönderdi. 1939 yılında mezun olarak ülkesine döndü, ancak diploması kabule dilmedi. Uçak mühendisi ruhsatı verilmedi. İkinci başvurusu da kabul edilmeyen Vecihi Bey mahkeme kararıyla 10 Ekim 1940'ta ruhsatnamesine kavuştu.
    1947'de 5 arkadaşıyla havadan zirai ilaçlama yapmak üzere "Türk Kanadı" şirketini kurdu.
29 Kasım 1954'te Hürkuş Hava Yolları'nı kurdu. Ancak; kazalar, kaçırılmalar ve sabotajlar gibi sebeplerle şirket uçuştan men edildi. Bankadan kredi çekerek 8 tayyare satın alan Vecihi Bey, uçuş izni alamadı.
     Uçakları meydanda bırakılınca maddi zarara uğratılan Vecihi Bey, elinde kalan son uçağını "TC-ERK"i Maden Tetkik Arama Enstitüsünün emrine verdi.
    Ömrünün son günlerine kadar Türk havacılığının gelişmesi için mücadele eden Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969'da hayata gözlerini yumdu.