SENİN İLETİŞİM DİLİN HANGİSİ? Kelimelerin Cümlede Kazandıkları Çok Anlamlılık - Kader Ekiz

 Dilimizdeki kelimeler aslında TDK’deki anlamlarının dışında cümle içinde zamanla farklı anlamlara gelecek şekilde kullanılır. İnsanların dili kullanma becerileri arttıkça kelimeleri cümlede istedikleri anlamda kullanma yetenekleri de artar ve zamanla değişir ya da gelişir. Dildeki aynı kelime kişinin yaşadığı yöreye, kültürüne, tecrübesine, sözel-dilsel yeteneğinin gelişimine göre farklı kullanımlara bürünür. Ben bunu bir ham maddenin farklı ürünler yapılarak,  farklı araçlara, eşyalara dönüşmesine benzetiyorum. Bunu aslında bir örnekle ilişkilendirerek açıklamak gerekirse ‘dönmek’ sözcüğü dildeki çok anlamlılık konusunda verilebilecek güzel bir örnektir. “iki saatlik işim var, halledip hemen yanına döneceğim.” cümlesinde “geri gelmek, geri gitmek anlamı kazanırken “kapı bozuk olduğu için anahtar boşuna dönüyor” cümlesinde ise kendi ekseni üzerinde veya başka bir şeyin dolayında hareket etmek anlamı kazanıyor. Tabi bu insanın zekâsı, algısı ile birlikte bir de değişmeceli anlama bürünüp de kullanılabiliyor. “korkudan yüzü kirece dönmüştü”  dediğimizde ise “bir şeyi andıracak duruma girmek, benzemek” anlamı kazanıyor kişinin dilinde. Yine Türkçenin bu konuda güçlü ve etkileyici bir dil olduğunu kullanım zenginliğinden de anlamış oluyoruz. Dilin marifeti iletişim kurmak ve en az iki kişi arasında anlatma ve anlama kapasitesi ile ilgili olduğuna göre konuşmacıların birbirini anladığı sürece kelimeler o dilde farklı anlamlarda kullanılsalar da iletişimi sağlamaktadır. Yani dil sadece TDK anlamıyla kavranacak, açıklanabilecek tek mevzu değildir. Dil, o coğrafyadaki insanlar arasında anlaşmayı ve iletişim sağladığı sürece çok yönlü komplike bir konudur. Türkçenin bu konuda çok güçlü olduğunu söyleyebilirim. Bir kelimenin insanın zekâsı ve algısıyla algılandığı ya da kullanıldığı her farklı kullanımı dildeki kelimelerin çok anlamlılığını güçlendirmekte ve çoğaltmaktadır. Bu da bizim dilimizin güçlenmesi ve kullanımlarının çoğaltılmasıdır. “Ne fırıldak gibi dönüyorsun” dediğinde gençler arasında ise çok farklı anlamlara bürünüyor. Grubun algısında kelime doğru ve herkes tarafından aynı anlaşılan bir manaya bürünüyorsa, bu dilin kaybı değil kullanım zenginliğidir. Hatta argoda ahlaki yönden tutarsız olan insanlar içinde “dönek” kelimesinin kullanılması bir eylemin soyut bir karakter analizine kadar gitmesi ile bile sonuçlanabilir.